Các biện pháp thuế quan và phi thuế quan

Angola là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi (SADC). Tháng 3 năm 2003, Angola đã đồng ý tuân thủ Nghị định thư SADC về thương mại, tìm cách tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại bằng cách hài hòa và giảm thuế quan và bằng cách thiết lập các chính sách khu vực về thương mại, hải quan, và phương pháp thực hiện. Tuy nhiên, Angola đã trì hoãn thực hiện Nghị định thư này đến năm 2010 để đất nước có thời gian phục hồi các ngành sản xuất hàng hóa phi dầu mỏ trong nước còn trong tình trạng yếu kém do hậu quả của nhiều năm nội chiến và tình trạng kinh tế kém phát triển. Chính phủ Angola e ngại việc sớm thực hiện Nghị định thư SADC về Thương mại sẽ dẫn đến việc nhập khẩu hàng hóa tăng mạnh, đặc biệt là từ Nam Phi.

Một biểu thuế nhập khẩu mới có hiệu lực vào tháng 9 năm 2008 cho phép miễn thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu, thiết bị, và bán thành phẩm cho các ngành công nghiệp sản xuất và giảm thuế đối với 58 chủng loại hàng hóa cơ bản. Các hàng hóa xa xỉ phải chịu một mức thuế nhập khẩu mới với mức phụ phí 1%. Lệ phí hải quan cá nhân và thuế giao thông vận tải không còn bị tính thuế theo quy chế mới. Bên cạnh các loại thuế chính, hàng hóa nhập khẩu phải trả thêm một số loại lệ phí, bao gồm phí thông quan (2%), thuế VAT (2% đến 30% tùy thuộc vào loại hàng hóa), phí dán tem chứng từ (0,5%), phí cảng (500 đô-la Mỹ/ngày đối với công-ten-nơ 20 feet hoặc 850 đô-la Mỹ/ngày/cont 40f), và phí lưu kho tại cảng (miễn phí trong 15 ngày đầu tiên, sau đó 20 đô-la Mỹ cho mỗi công-ten-nơ 20f/ngày hoặc 40 đô-la Mỹ cho công-ten-nơ 40f/ngày).

Việc tính thuế trong ngành công nghiệp dầu mỏ phần lớn được xác định bằng thương lượng hợp đồng giữa các công ty dầu khí quốc tế và chính phủ Angola. Trong tháng 12 năm 2004, Luật thuế dầu khí mới đã được ban hành nhằm mục đích tiêu chuẩn hóa thuế quan và các nghĩa vụ thuế cho ngành công nghiệp dầu khí, luật này đảm bảo quyền lợi của công ty đã ký kết và đang thực hiện hợp đồng và không áp dụng cho các trường hợp đang đàm phán hợp đồng. Theo các quan chức hải quan, luật mới này không miễn thuế đối với các loại hàng hóa nhập khẩu mà không sử dụng trực tiếp như thiết bị trong sản xuất dầu khí của các công ty dầu khí, như đã từng được miễn như trước đây.

Rào cản về thủ tục hải quan

Thủ tục hành chính hải quan của Angola đã được cải thiện trong những năm gần đây nhưng vẫn là một rào cản đối với việc tiếp cận thị trường. Chính phủ Angola triển khai thực hiện hệ thống mã hải quan mới vào tháng 1 năm 2007 theo hướng dẫn của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), WTO và SADC. Tuy nhiên, tính đến cuối năm 2008, thời gian thông quan trung bình vẫn là một tháng và nhà nhập khẩu thường phải đối mặt thêm với một số sự chậm trễ, thường là do hạn chế về năng lực của cảng Luanda. Ví dụ, một số công-ten-nơ hàng hóa ở phía trong đã được thông quan nhưng không thể chuyển ra được do vướng những công-ten-nơ khác chưa thông quan ở bên ngoài.

Việc nhập khẩu một loại hàng hoá vào Angola yêu cầu cần có giấy phép nhập khẩu do Bộ Thương mại Angola cấp. Giấy phép nhập khẩu có thể được gia hạn hàng năm và có giá trị đối với tất cả các lô hàng, chủng loại hàng hoá tương ứng của nhà nhập khẩu có giấy phép đó. Đôi khi một số hàng hóa nhập khẩu cũng cần giấy phép nhập khẩu đặc biệt từ các Bộ ngành khác nhau, điều này làm chậm các thủ tục hải quan. Hàng hoá đặc biệt cần xin phép Bộ bao gồm: dược phẩm và đường hóa học và các chế phẩm (do Bộ Y tế cấp); radio, máy thu phát và các thiết bị khác (Bộ Bưu chính viễn thông); vũ khí, đạn dược, pháo hoa, vật liệu nổ (Bộ Nội vụ), cây trồng, rễ, củ, vi sinh vật nuôi cấy, chồi, hoa quả, hạt giống, thùng và các bao gói có chứa các sản phẩm này (Bộ Nông nghiệp), tem bưu chính (Bộ Bưu chính, Viễn thông); chất độc, độc hại và các loại thuốc (Bộ Nông nghiệp, Công nghiệp, Y tế) và các mẫu hoặc khác hàng hoá nhập khẩu cho mục đích biếu tặng, làm mẫu (Hải quan). Đối với các công ty hoạt động trong các ngành công nghiệp dầu mỏ và khai khoáng, nếu có thư bảo lãnh từ Bộ trưởng Dầu khí hoặc Bộ trưởng Địa chất và Mỏ, thì có thể nhập khẩu miễn thuế một số thiết bị chuyên dụng để sử dụng riêng cho lĩnh vực thăm dò dầu mỏ và khoáng sản.

Bộ chứng từ thủ tục hải quan bao gồm Bộ chứng từ đơn "Documento Unico" để tính thuế hải quan, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hàng hóa, vận đơn, hóa đơn, danh mục hàng hóa, và các tài liệu xác minh quyền nhập khẩu hoặc xuất khẩu hàng hóa. Bất kỳ lô hàng hoá có giá trị từ 1.000 đô-la Mỹ trở lên đều phải làm thủ tục thông qua một cơ quan dịch vụ thông quan. Số lượng các cơ quan dịch vụ thông quan đã tăng từ 55 năm 2006 đến 162 hiện nay, tuy nhiên cạnh tranh giữa các cơ quan dịch vụ thông quan không làm giảm lệ phí dịch vụ, thường dao động từ 1% và 2% giá trị của hàng hóa kê khai.

Quy định về tiêu chuẩn, kiểm tra, ghi nhãn và chứng nhận hàng hóa

Angola đã thông qua các hướng dẫn của SADC về công nghệ sinh học, trong đó cấm nhập khẩu ngũ cốc hoặc hạt giống biến đổi gen trong khi chờ hệ thống quy định về quản lý công nghệ sinh học được xây dựng và ban hành. Trong tháng 1 năm 2005, Chính phủ Angola đã thông qua một đạo luật cấm nhập khẩu các sản phẩm công nghệ sinh học trong đó sử dụng các nội dung của nghị định của Bộ Nông nghiệp đã ban hành trong tháng 4 năm 2004. Bộ Nông nghiệp phải phê duyệt việc nhập khẩu sản phẩm nông nghiệp có thể chứa biến đổi gen và nhà nhập khẩu phải xuất trình chứng từ xác nhận hàng hoá của họ không bao gồm các sản phẩm công nghệ sinh học. Sản phẩm biến đổi gen có thể được nhập khẩu để viện trợ lương thực, nhưng phải được xay hoặc tiệt trùng để làm cho hạt không có khả năng nảy mầm trước khi nhập khẩu. Nhập khẩu công nghệ sinh học cho nghiên cứu khoa học do Bộ Nông nghiệp quy định và cấp phép.

Angola ban hành luật năm 2006 yêu cầu ghi nhãn hàng hóa bằng tiếng Bồ Đào Nha. Chính phủ ban hành quy định yêu cầu ghi rõ ngày sản xuất và ngày hết hạn cho các sản phẩm dễ hư hỏng. Các sản phẩm không có nhãn có thể bị tịch thu. Trong thực tế, nhập khẩu được tiếp nhận vào trong nước ít có sự tham khảo tiêu chuẩn sức khỏe, thử nghiệm, hoặc trọng lượng, mặc dù các nhà chức trách Angola đã tiêu hủy một số sản phẩm thực phẩm nhập khẩu bị cho là đã bị ô nhiễm hoặc không phù hợp với sức khỏe con người. Những cáo buộc trong một số trường hợp là kết quả của sự kém hiểu biết về thông tin ghi nhãn quốc tế.

Quyền sở hữu trí tuệ

Angola là thành viên của Tổ chức Công ước Thế giới về sở hữu trí tuệ (WIPO), Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp và Hiệp ước Hợp tác bằng sáng chế của WIPO. Quyền Sở hữu trí tuệ được bảo vệ bởi Luật 3/92 đối với sở hữu công nghiệp và Luật 4/90 cho tác phẩm và quyền tác giả. Quyền sở hữu trí tuệ được quản lý bởi Bộ Công nghiệp (nhãn hiệu hàng hóa, bằng sáng chế và thiết kế) và Bộ Văn hoá (tác giả, quyền văn học, và nghệ thuật). Mỗi đơn yêu cầu về một bằng phát minh sáng chế được chấp nhận phải nộp một khoản lệ phí khác nhau tủy thuộc từng loại bằng sáng chế được yêu cầu. Theo Văn phòng Quốc gia Angola về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, chủ sở hữu hàng hoá vi phạm bản quyền có thể bị kết án lên đến sáu tháng tù giam hoặc bị phạt khoảng 110.000 Kwanza (khoảng 1.500 đô-la Mỹ). Chính phủ cũng đã làm việc với các công ty máy tính quốc tế về các biện pháp chống vi phạm bản quyền.

Tình trạng tham nhũng

Tham nhũng khá phổ biến trong hàng ngũ các quan chức có quyền lực, pháp luật không rõ ràng trong việc bảo vệ tài sản cá nhân, các nhân viên của chính phủ không được đào tạo đầy đủ, tiền lương thấp, phụ thuộc vào bộ máy quan liêu tập trung và các quy định lỗi thời từ thời kỳ thuộc địa. Quá trình đăng ký thành lập một công ty khá phức tạp và có thể bao gồm đến 14 bước với các Bộ ngành khác nhau. Nhiều nhà đầu tư thường tìm kiếm cách nhanh hơn và chấp thuận bằng trả tiền để rút ngắn thời gian và tạo điều kiện thuận lợi cho việc cấp phép.

Công ty nhà nước và tư nhân Angola không có truyền thống sử dụng hệ thống kế toán minh bạch, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, và chỉ có vài công ty tại Angola tuân thủ các tiêu chuẩn kiểm toán quốc tế.

Chính phủ đã thông qua đạo luật kiểm toán năm 2002 đã tìm cách để yêu cầu kiểm toán cho tất cả các công ty "lớn", nhưng đến nay vẫn chưa được thực thi đầy đủ. Một số nhà đầu tư đã từng bị quấy rối, can thiệp chính trị và áp lực từ một số thế lực đã phải bán các khoản đầu tư của họ. Trong một số trường hợp, thực tế này có liên quan đến cá nhân các quan chức có quyền lực trong chính phủ gây áp lực trực tiếp hoặc thông qua bộ máy quan liêu.

TheoVinanet