Hàng loạt cảng biển đang được đầu tư từ Bắc vào Nam. Điều đáng nói là việc đầu tư dàn trải và dự báo sai về lượng hàng hóa khiến một số cảng quá tải, trong khi nhiều cảng chỉ có hàng hóa lèo tèo, gây lãng phí lớn.

Khu vực cảng ở Bà Rịa - Vũng Tàu đang được đầu tư hiện đại, có tàu đi thẳng sang Mỹ và châu Âu nhưng hạ tầng nối vào cảng yếu kém, dịch vụ hậu cần chưa hoàn thiện. Cảng trung chuyển Vân Phong (Khánh Hòa) đang chờ rót vốn, còn cảng Lạch Huyện (Hải Phòng) được ưu tiên vốn ODA của Nhật Bản từ tháng 11 này.

Bà Rịa - Vũng Tàu có 57 cảng biển

Bờ sông Thị Vải đoạn chảy qua huyện Tân Thành (Bà Rịa - Vũng Tàu) đang trở thành một đại công trường cảng biển với hàng trăm loại máy xúc, máy ủi làm việc ầm ầm. Nằm sát Tân Cảng - Cái Mép (cảng container bắt đầu hoạt động giữa năm 2009) là công trường xây dựng hệ thống cầu cảng, bến bãi nâng cấp cảng PV Gas Vũng Tàu.

Dự án này nhằm đưa năng lực xếp dỡ của cảng PV Gas hiện hữu (đã có hai cầu cảng) lên 60.000 tấn, vốn đầu tư khoảng 125 tỉ đồng.

Cũng chung tuyến đường 965 từ quốc lộ 51 vào là công trình kho cảng xăng dầu Cái Mép (thuộc Công ty cổ phần Dầu khí Vũng Tàu) đang được thi công. Số vốn cho dự án này lên tới 430 tỉ đồng. Phần cầu cảng đã được kè đá, giăng lưới thép. Bên trong bến bãi máy móc đang làm việc liên tục để san lấp mặt bằng.

Nhờ 22km chạy dọc sông Thị Vải, lại là cửa ngõ ra vào của TP.HCM, Đồng Nai nên Bà Rịa - Vũng Tàu nắm giữ ưu thế vượt trội để phát triển cảng biển cho cả vùng. Tổng cộng số cảng biển đã hoạt động, đang xây dựng và chuẩn bị đầu tư ở tỉnh này lên đến... 57 cái.

Cảng nhiều hàng ít

Trái ngược hoàn toàn với thực trạng cảng biển tại TP.HCM đang bị quá tải, dọc khu vực miền Trung gần như tỉnh nào cũng có cầu cảng đã hoạt động và đang tiếp tục được đầu tư nâng cấp, xây mới nhưng hàng hóa lại hết sức nghèo nàn.

Cảng Chân Mây (Thừa Thiên - Huế) có một cầu cảng dài 300m, bắt đầu hoạt động từ năm 2003 nhưng đến nay hàng hóa vẫn rất hạn chế. Theo ông Huỳnh Văn Toàn - phó giám đốc Công ty TNHH một thành viên cảng Chân Mây, hàng qua cảng chủ yếu là ximăng, dăm gỗ của địa phương. Hàng từ các tỉnh lân cận không nhiều. Doanh thu của cảng mỗi năm chỉ đạt khoảng 20 tỉ đồng (gồm cả đón tàu du lịch).

Hiện nay, theo ông Toàn, do chưa có đê chắn sóng nên mỗi năm cảng Chân Mây phải “nghỉ ngơi” gần năm tháng (từ tháng 10 năm trước đến tháng 2 năm sau).

Nằm cách cảng Chân Mây không xa, cảng Đà Nẵng - cửa ngõ ra vào của khu vực miền Trung - cũng rơi vào tình trạng hoạt động chưa đạt công suất nhiều năm nay. Cảng Sông Hàn và cảng Tiên Sa có công suất thiết kế khoảng 5 triệu tấn hàng/năm.

Tuy nhiên, trong năm 2009, công suất làm hàng của cả hai cảng này chỉ đạt 3,16 triệu tấn. Năm 2010, lượng hàng thông qua cảng Đà Nẵng chỉ nhỉnh hơn chút đỉnh so với năm ngoái.

Ông Nguyễn Sia, phó tổng giám đốc cảng Đà Nẵng, cho rằng khâu dự báo lượng hàng có vấn đề: “Khi xây dựng, các dự báo về hàng hóa từ hành lang kinh tế Đông - Tây khiến viễn cảnh cảng biển miền Trung rất sáng sủa. Tuy nhiên, thực tế hàng hóa từ nguồn này không nhiều, trong khi các tỉnh lân cận đua nhau làm cảng”.

Theo ông Sia, đầu tư một cảng biển ở miền Trung rất tốn kém, nhưng xây dựng rồi hàng hóa không nhiều khiến các cảng đang phải cạnh tranh lẫn nhau. “Thay vì mỗi tỉnh đều có cảng, nên tập trung đầu tư một vài cảng lớn ở khu vực này, tránh tốn kém, lãng phí nguồn vốn” - ông Sia tâm tư.

Thực trạng buồn trên cũng đang diễn ra ở cảng Kỳ Hà (Quảng Nam) và cảng Dung Quất (Quảng Ngãi). Tại khu vực cảng Kỳ Hà có hai cầu cảng nhưng hàng hóa chủ yếu chỉ là dăm gỗ, số lượng không nhiều.

Theo ông Võ Phước Long - giám đốc Công ty TNHH một thành viên cảng Kỳ Hà, cảng này còn đang làm hàng cho Nhà máy ôtô Trường Hải. Sắp tới, Trường Hải sẽ có cảng riêng nên chắc chắn lượng hàng tại Kỳ Hà sẽ giảm trầm trọng. Trong khi đó, khu vực này lại đang có thêm một dự án xây dựng cầu cảng mới. 

Dự báo “trật” với thực tế

Không chỉ dự báo hàng tại cảng miền Trung có nhiều sai lệch, ở Bà Rịa - Vũng Tàu cũng rơi vào tình trạng tương tự. Tại đây, với tổng cộng 17 cảng đang hoạt động, số lượng hàng hóa chỉ khoảng 13-14 triệu tấn/năm. Con số này thua xa so với dự báo khoảng 53 triệu tấn hàng trong năm 2010. Có cảng hiện nay chỉ hoạt động khoảng 20% công suất.

Theo ông Phạm Anh Tuấn - giám đốc thiết kế Công ty cổ phần Tư vấn thiết kế cảng - kỹ thuật biển (Portcoast), cơ sở để dự báo lượng hàng khi thiết kế cảng được dựa trên tốc độ đầu tư, tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, do những năm qua có nhiều biến động về kinh tế, nhiều khu công nghiệp mọc lên nhưng chưa hoạt động nên hàng không nhiều như dự báo.

“Hơn nữa, hạ tầng kỹ thuật của cảng Vũng Tàu còn kém nên hàng hóa tại TP.HCM, Đồng Nai chưa chịu chuyển xuống. Sự phân bổ hàng hóa giữa cảng Bà Rịa - Vũng Tàu và cảng TP.HCM chỉ thay đổi khi cơ sở hạ tầng bên ngoài cảng được hoàn thiện” - ông Tuấn nhận định.

Trong khi đó, hạ tầng bên ngoài cảng Bà Rịa - Vũng Tàu còn rất kém. Hệ thống dịch vụ cảng gần như chưa có gì. Cửa ngõ ra vào các cảng tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu là tuyến quốc lộ 51 còn đang trong quá trình mở rộng.

TheoTTO